بسیاری از روایت‌های دینی و همچنین موجود در اساطیر و افسانه‌های فارسی مشحون از اغراق است که حاصل تاثیرپذیری از سنت شفاهی نقل اسطوره و افسانه و یا اعجاز پیامبران است. داستان آرش کمانگیر و یا آرش تیرانداز یا ارشسیاتیر نیز از آن جمله می‌باشد. بسیاری از خوارق‌عادات و کرامات انببا و مرسلین ادیان ابراهیمی باید تعبدی و بدون هیچ پرسش و تردیدی پذیرفته شود مانند:
- آفرینش آدم و حوا در بهشت توسط خداوند
- ارسال آتش جهت قضاوت و پذیرش هدایا و فدیه‌ی هابیل و قابیل
- طوفان جهانی نوح و ساخت کشتی توسط این پیامبر در وسط دشتی بی‌آب
- پیدایش ناقه و فرزندش از کوه با دعای صالح
- سرد شدن آتش بر ابراهیم
- تبدیل شدن عصا به مار توسط موسی
- باز شدن رود نیل با عصای موسی
- صحبت سلیمان با هدهد و پرندگان
- طی‌الارض ذوالقرنین کوروش هخامنشی
- جوان شدن زلیخا به دست حضرت یوسف (علیه‌السلام)
از این معجزات و کرامات فراوان است که باید تعبدا پذیرفته شود و ضمنا تکرارپذیر نیست چون خرق‌عادت است. ادعا بر این نیست که افسانه‌ها و روایت‌های باستانی سکایی خرق‌عادت و معجزه است اما نمایانگر واقعیتی تاریخی و رخ داده بر جمعیت سکاها است. آرش کمانگیر یا ارشسیاتیر فرمانده لشگر منوچهر پیشدادی است که برابر ترک‌های مهاجم به سرزمین مازندران می‌ایستد و مقاومتی جانانه می‌کند و در این راه به شهادت می‌رسد. قرار نیست تعبدا خرق‌عادتی پذیرفته شود بلکه صحبت از لوگو و نمادی جهت محافظت از میهن و سرزمین مادری است.
آرش کمانگیر یکی از شناخته‌شده‌ترین و پرمعناترین شخصیت‌های اساطیری ایران است. او نه تنها یک تیرانداز ماهر، بلکه نماد شجاعت، فداکاری و وطن‌پرستی ایرانیان محسوب می‌شود. داستان آرش، با گذشت هزاران سال، همچنان الهام‌بخش نویسندگان، شاعران و هنرمندان ایرانی بوده است.
ریشه‌های تاریخی و اسطوره‌ای
روایت آرش عمدتاً در شاهنامه فردوسی و منابع تاریخی و فولکلور ایرانی بازگو شده است. او معمولاً به‌عنوان یک پهلوان ملی و مرزبان سرزمین ایران معرفی می‌شود. در دوران جنگ میان ایران و توران، زمانی که تعیین مرز به بن‌بست رسید، آرش با فداکاری خود نشان داد که اراده و شجاعت فردی می‌تواند سرنوشت یک ملت را رقم بزند.
داستان تیر بزرگ
بر اساس افسانه‌ها، آرش داوطلب شد تا با یک تیر، مرز ایران را تعیین کند. او بر فراز کوهی بلند رفت، تیر را از تمام جان و دل رها کرد و این تیر تا دورترین نقطه سرزمین ایران پرتاب شد. گفته می‌شود که در اثر این تلاش جان خود را فدا کرد و خون او زمین را رنگین ساخت. این داستان، تصویر زنده‌ای از ایثار و وفاداری به وطن در ذهن مردم ایران خلق کرده است.
آرش در شعر و ادبیات
آرش نه تنها در ادبیات کلاسیک ایران بلکه در ادبیات معاصر نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. او به عنوان نماد مقاومت و جانفشانی در اشعار شاعران مختلف، از فردوسی تا شاعران معاصر، تجلی یافته است. در شعرها و داستان‌های مدرن، آرش گاهی نماینده تلاش فردی در برابر مشکلات و محدودیت‌ها و گاهی سمبل عشق بی‌منت به میهن معرفی می‌شود.
پیام فرهنگی و ملی
آرش نه تنها در ادبیات کهن، بلکه در فرهنگ و هنر ایران نیز جایگاه ویژه‌ای دارد:
- در ادبیات کلاسیک و مدرن به او اشاره شده و گاهی استعاره‌ای از فداکاری و وطن‌دوستی است.
- در نقاشی‌ها، شعرها و نمایش‌ها، آرش به‌عنوان سمبل شجاعت و جانفشانی تصویر شده است.
- آرش همچنین در برخی از نمادهای هویت ملی و روحیه مقاومت ایرانیان تجلی یافته است.
داستان آرش کمانگیر فراتر از یک افسانه ساده است. او نماینده‌ی اراده، ایثار و شجاعت است و یادآور این نکته که گاهی یک اقدام شجاعانه می‌تواند سرنوشت یک ملت را تغییر دهد. نام آرش و داستان او در هنر، نقاشی، موسیقی و حتی نمادهای ملی ایران تکرار شده و همواره الهام‌بخش حس وطن‌دوستی و غرور ملی بوده است.
نتیجه: آرش؛ نمادی زنده در ایران امروز. در دنیای معاصر، آرش همچنان به عنوان نماد ایثار و دفاع از هویت ملی مورد ارجاع قرار می‌گیرد. از او در شعارهای فرهنگی، آثار هنری و برنامه‌های آموزشی یاد می‌شود و به نوعی، پیام تاریخی و اخلاقی خود را به نسل‌های امروز منتقل می‌کند.